LITERATURA I KULTURA PO 1989 ROKU

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

doświadczeń egzystencjalnych,
- zmiana inspiracji z literatury rosyjskiej i francuskiej na krąg postmodernizmu (rozumianego nie jako
straszak na kulturę, ale pewien rodzaj pisania) oraz "szkoły nowojorskiej" (O'Hara, Ashberry),
- zakorzenienie w kulturze masowej nie tylko tematyczne, ale i poprzez mechanizm
promocji/autopromocji na rynku sztuki, przy jednoczesnym nawiązywaniu także do literatury
wysokiej,
- nieufność do słowa i (nieraz ironiczne, skomplikowane) współistnienie dzieła literackiego z innymi
wypowiedziami pisarzy.
To oczywiście uproszczenie uproszczenia, jakim już jest książkowa analiza, ale wydaje mi się, że przy
mnogości wątków, jakie poruszyli ci krytycy, warto naszkicować te ich zasadnicze myśli.
18
Dodatkowo można jeszcze na własną rękę ułatwić sobie zapamiętanie tych cech przez skojarzenie z
warunkami zewnętrznymi: odejście od Herberta motywować wyjściem społeczeństwa z podziemia do
normalnego życia, autopromocję rozumieć jako odpowiedz na powstanie rynku sztuki, a zmianę
wzorców literackich widzieć jako efekt zmiany wpływów kulturowych. Klejnocki i Sosnowski nie
posuwają się jednak do takich mnemoników i widać, że mają pewną rozwiniętą koncepcję kręgu
"BruLionu", którą starają się pracowicie przybliżyć czytelnikowi.
W tej koncepcji obok wyznaczenia pewnego centrum jest też miejsce na różnorodność: bruLionowi
autorzy mianowicie z czasem coraz bardziej różnicują się i usamodzielniają, a ich wyróżnikiem jest
odpowiedz, jaką dają na problem alienacji człowieka wobec chaosu otoczenia. W tym świetle tak
"barbarzyństwo" Zwietlickiego, jak i prawicowo-katolickie sympatie "Frondy" da się zobaczyć w
kategoriach szukania wyjścia w różnych kierunkach, ale wobec tego samego problemu, po odbiciu się
od tego samego dna. Moim zdaniem już za umiejętność dostrzeżenia tego podobieństwa mimo
ewidentnych różnic należy się panom JK i JS duży ukłon.
Lektura "Chwilowego zawieszenia broni" wystawia bardzo dobre świadectwo obu autorom, ponieważ
zdołali napisać niełatwą, ale jednak spójną i konsekwentną pracę, której można używać jako ściągi z
formacji "BruLionu" i jej problemów. To, że zrobili to we dwóch, zwiększa jeszcze mój szacunek -
trudna w książce jest problematyka, a nie napięcie między dwiema autorskimi indywidualnościami!
Bardzo dobrze, że poezja i proza z okolic "BruLionu" doczekały się takiego opracowania. Minęło
prawie 10 lat od jego wydania, a okazuje się, że nazwiska, które wypłynęły w latach 1986-1996, nadal
istnieją na rynku wydawniczym i w krwioobiegu kultury. Przydałby się na pewno jakiś aneks, ale
widać już, że nie była to li tylko krótka literacka moda, więc i tamte problemy są rzeczywiście warte
uwagi.
"Chwilowe zawieszenie broni" najlepiej mieć gdzieś pod ręką, kiedy będzie się poznawać wiersze
Zwietlickiego czy Ekiera, książki Tokarczuk i Gretkowskiej, choć można też zapoznać się z nim na
deser, żeby lepiej zrozumieć, co się przeczytało wcześniej (tak było w moim wypadku). Nie wyjaśniło
mi to oczywiście wprost, dlaczego mimo całego ogranego sztafażu ponurego poety
egzystencjonalnego Zwietlicki naprawdę porusza (może po prostu ma wielki talent i potrafi się
rozwijać?), ale ośmieliło do stwierdzenia, że jednak mam już pojęcie o tym zjawisku literackim, które
teraz mogę tylko uzupełniać kolejnymi lekturami. Dobrze jest mieć takie poczucie.
7) Marcin Zwietlicki Trzecia połowa
Wiersze Marcina Zwietlickiego zdają się mówić do rzeczywistości: dotykaj, ale nie bądz dotkliwa .
Lecz to nieskuteczne i dlatego miejscami boli , jak czytamy w wierszu berlin . Więc również
poezja musi być dotkliwa, bo bardzo niespełniona. Miała przecież nazwać i opisać wszystko, ale
wszystko o imieniu Kain szybko i bratobójczo uśmierca jej zapędy. Taka jest właściwie
konkluzja, poetyckie podsumowanie otwierające tom. Tom poezji, która jest jak dziurawe życie , a
poprzez dziury wygląda oko opatrzności ( frojdy ). Nienazwana, niewymówiona Całość tkwi cicho
we fragmentach, ranach drzew, szczelinach żaluzji, śmiertelności rzeczy martwych .
19 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odnośniki