Dmowski_Dzieje Rosji

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

sie "polskich projektow" i zaprzysiezenie "wieczystej przyjazni"... teatralnie, na
grobowcu Fryderyka Wielkiego. Lubiacy teatralnosc Aleksander popisywal sie z
kolei w Berlinie sztuka udawania.
Wieden byl juz zdobyty, zanim Aleksander ruszyl koalicji na pomoc. Wzial
jednak udzial w "bitwie trzech cesarzy" pod Slawkowem dnia 2 grudnia 1805
r., poczem nastapil zaraz odwrot Rosjan. Koalicja byla rozbita. W nastepnym
roku legly Prusy w gruzach po bitwie pod Jena (14 pazdziernika 1806 r.), nie
doznawszy najmniejszej pomocy od "wieczystego" przyjaciela. W dwa tygodnie
potem stal Napoleon kwatera w Berlinie, a dalszy ciag kampanji mial sie odbyc
na ziemiach polskich, to tez wszystkie strony wojujace jely obrabiac kwestje
polska.
Az z trzech stron naraz "wskrzeszano" Polske. Fryderyk Wilhelm pruski myslal z
Antonim Radziwillem o legjonie polsko-pruskim; Aleksander roztrzasal
ponowny memorjal Czartoryskiego (chociaz ten od lipca 1806 r. przestal byc
ministrem i liczyl na pomoc generala Kniaziewicza, podczas gdy Napoleon
wezwal do Berlina Dabrowskiego. Kosciuszko odmowil, wowczas dwukrotnie
Napoleonowi, nie otrzymujac gwarancyj co do odbudowy panstwa polskiego.
Napoleonowi chodzilo tylko o rozerwanie koalicji, Aleksander zas nawzajem
gotow byl do porozumienia, byle cesarz francuski nie odbudowal Polski. Honor
wojskowy zniewalal Napoleona uczynic cos dla sprawy polskiej, ale poprzestal
na tem minimum, zobowiazujac sobie wielce cara. Wojna nie dotarla wcale do
zaboru rosyjskiego, gdyz Rosja przystapila do pokoju w Tylzy (9 lipca 1807 r.).
Z radoscia stwierdzal car, ze udalo mu sie "powstrzymac odbudowanie Polski
przynajmniej w pierwszem stadjum", ze "nie bedzie Polski, tylko twor zabawny
Strona 137
Dmowski_Dzieje-Rosji
ksiestwa Warszawskiego", i to kosztem wylacznie Prus. Azeby sobie zjednac
Aleksandra, przestrzegl Napoleon Polakow w grudniu 1807 r., zeby nie sadzili,
jakoby "nadana autonomja" (ksiestwa Warszawskiego, jako czastki
"systematu" napoleonskiego) miala byc jakowyms "wstepem do wskrzeszenia
Polski". Rosja powiekszyla sie nawet w pokoju tylzyckim, bo Napoleon wydzielil
dla Aleksandra z dawnego zaboru pruskiego obwod bialostocki.
Zerwawszy przyjazn Rosji z Prusami, pracowal Napoleon dalej nad
rozerwaniem przymierza austrjacko-rosyjskiego Pozyskiwal sobie Aleksandra, a
sadzil, ze na zawsze, za cene "podzialu panowania nad swiatem" , t j. podzialu
Europy na dwie sfery wplywow: francuska i rosyjska (umowa erfurcka z 12
pazdziernika 1808 r.). Skandynawje i Balkan odstepowal zaborczosci
rosyjskiej, byle Rosja nie przeszkadzala jemu w Europie srodkowej. Aleksander
zamienial sie tedy z kolei rzeczy na sojusznika Napoleona, zawieral przymierze
przeciwko Austrji i przystepowal do "systemu kontynentalnego", t. j. Rosja
zrywala wszelkie stosunki handlowe z Anglja, jak tego wymagal Napoleon od
swych sprzymierzencow juz od r. 1806. Nie rozumial nikt w otoczeniu
Aleksandra, jak dalece system kontynentalny przeciwny byl interesom Rosji.
Oparty o przyjazn z Napoleonem, prowadzil Aleksander teraz energicznie wojne
ze Szwecja i wznowil walke z Turcja. W r. 1809 zajeli Rosjanie wszystkie
twierdze nad Dunajem, ugrzezli jednak w dalszym pochodzie w Bulgarji.
Toczyla Rosja nadto rownoczesnie wojne z Persja o zabory kaukaskie, wojne
dluga, leniwa, przewlekla, juz od r. 1805. Do tych kampanij przybywaly dwie
nowe wojny, wypowiedziane w r. 1809 tytulem sojuszu z Napoleonem: z Anglja
i Austria. Flota rosyjska popadla niebawem w moc admiralow angielskich na
morzu Srodziemnem, i ta wojna wraz sie zakonczyla; skomplikowana
natomiast stala sie kampanja austrjacko-rosyjska.
Ksiestwo Warszawskie bylo naturalnym sojusznikiem Francji przeciwko Austrii,
a wodz polski, ksiaze Jozef Poniatowski, zmierzal do wyprawy na Galicje;
obowiazkiem Aleksandra bylo dostarczyc mu posilkow. Jakoz wystawil car
korpus 30-tysieczny, ale zachowanie sie tego wojska bylo tego rodzaju, iz
Poniatowski uwazal ich nie za sprzymierzencow, lecz za przyczajonych
nieprzyjaciol. Mial slusznosc ksiaze Jozef. Aleksander widzac, ze z wojny tej
moze powiekszyc sie obszar ksiestwa Warszawskiego, zdradzal Napoleona;
sympatje jego byly po stronie Austrji, a korpus rosyjski sluzyl do tego, zeby
zawadzac, przeszkadzac, i nie dopuscic do zdobycia Galicji. Wolalby, zeby na
spolke z Austrjakami mogl zajac ksiestwo, zeby ono przestalo istniec!
Sprawa polska zajmuje znowu cala uwage Aleksandra, ktory ze wzgledu na nia
chcial byc przygotowanym na obie strony, na wypadek wygranej i przegranej
Napoleona. Ze Szwecja zawiera pokoj dnia 17 wrzesnia r. 1809 we
Fridrichsham, zyskujac wyspy Alandzkie i Finlandje po rzeke Tornea. Zaniedbal
dalszego ciagu wojny tureckiej, skupiajac sie na wszelki wypadek do
wystapienia w sprawie polskiej. Dymitr Golicyn doradzal pozyskac "Galicjan"
dla siebie, wystepujac z programem zlaczenia ziem polskich celem wznowienia
panstwa polskiego. Nie chcial Aleksander zrobic zadnego kroku oficjalnego,
liczac na to, ze porozumie sie znowu z Napoleonem, ale od wszelkiego
wypadku kazal "glaskac Polakow nadzieja wskrzeszenia ojczyzny".
Napoleon takze nie pragnal wzmozenia ksiestwa, ale znow musial zrobic cos
dla Polakow ze wzgledu na honor wojskowy, jedyny swoj dogmat. Nie
zamierzal atoli przylaczac do ksiestwa calej Galicji, chociaz zdobytej polskim [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odnośniki