Konieczny Feliks Dzieje Rosji

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

27
epizodzie wojennym, a zdarzyło się, że umarła w niewoli. Jerzy oskarżył Michała o otrucie carskiej
księżniczki i doprowadził do tego, że książę twerski musiał się o to stawić w Saraju, gdzie ubito go w
r. 1319 wśród barbarzyńskich męczarni. W ten sposób został Jerzy moskiewski, władca drugorzędnego
księstewka, jarłykowym wielkim księciem.
W tejże dobie stawała się dolina rzeki Moskwy coraz hardziej uczęszczaną drogą handlową skracała
bowiem znacznie podróż w Rjazańskie, nad Okę i nad górny Don. Bliżej, niż innym grodom zaleskim,
było też Moskwie do Tweru, głównego ogniska handlu zbożowego.
Jarosław twerski rzucił się na wielką skalę do gospodarstwa i handlu. Otrzymawszy kniażenie w
Nowogrodzie W., zabrał się na rozległem nowogrodzkiem terytorjum do robienia interesów, zwabiając
nadto w Twerskie mnóstwo zakupów . Byli to ludzie pracujący (na roli lub w handlu) na cudzy
rachunek, a otrzymujący zapłatę zgóry, a zatem dłużnicy na odrobek (zwano ich także
zakładnikami ). Powstawała warstwa ludzi, zależnych osobiście od księcia, a nadto zachodziła
obawa, że tajemnice handlu nowogrodzkiego będą zdradzone na zewnątrz. Dwa razy musiał Jarosław
(1265, 1270 r.) wyrzekać się tej ekonomicznej swej działalności i obiecywał, że rozpuści pozbieranych
zakładników ; gdy zaś nie dotrzymywał przyrzeczeń, wolano uznać zwierzchnictwo tatarskie, byle go
do tego zmusić.
VIII. EKONOMICZNA PRZEWAGA MOSKWY.
(1320-1359.)
Rok tylko był Jerzy moskiewski uznawanym przez hana wielkim księciem, poczem Uzbek przeniósł tę
godność na Dymitra Groznookiego twerskiego. Jak bezgraniczna była nienawiść tych książąt,
świadczy fakt, że gdy w r. 1325 spotkali się na dworze hańskim, rzucili się na siebie i Dymitr własną
ręka zabił Jerzego. Ciężkie naruszenie porządku dworskiego nałożył zabójca własną głową, lecz jarłyk
wielkoksiążęcy pozostał przy Twerze, nadany bratu strateńca, Aleksandrowi Michajłowiczowi.
W sierpniu atoli 1327 r. zdarzyło się, że pomiędzy lud twerski puścił ktoś nieuzasadnioną niczem
pogłoskę, jakoby Tatarzy mieli zaprowadzać gwałtem islam; w obronie swego prawowierja dał się
lud namówić do wyrżnięcia przebywających w Twerze Tatarów. Jakby tylko czekał na to książę
moskiewski, jedyny pozostały jeszcze przy życiu Daniłowicz, Iwan z Perejasławia zaleskiego, który
skupił w swem ręku całą dzielnicę. W lot znalazł się w ordzie i wyrobił sobie zaszczyt, że jego
mianowano naczelnikiem wyprawy karnej na Twer i przeniesiono jarłyk wielkoksiążęcy na jego osobę.
Długie lata trwał pościg za Aleksandrem, chroniącym się od grodu do grodu, a którego Uzbek kazał
żywcem dostawić. W końcu spełniły się losy na nieszczęsnym księciu; stał się drugim z rzędu z książąt
twerskicli. a ósmym Rurykowiczem, skazanym przez Uzbeka na stracenie. Takim był triumf Iwana
moskiewskiego.
Jest to Iwan Kaleta (1325-1341), obdarzony tym przydomkiem już przez współczesnych, twórca
moskiewskiego skarbu dynastycznego. Jego dziełem przewaga ekonomiczna Moskwy, bez której nie
byłaby się następnie rozwinęła hegemonja polityczna. On sam nie myślał zgoła o jakiemś
jedynowładztwie i nie snuł wogóle planów politycznych dalszych ponad to, żeby utrzymać się przy
łasce hańskiej, a więc i zgnębić każdego współzawodnika. Iwan czynił zabiegi, żeby w Nowogrodzie
W. zdwoić daninę tatarską, i wywołał tem skutek taki, że wielkie miasto oddało się w r. 1332 pod
opiekę Litwy.
28
Wydarzenie to stanowi początek antagonizmu litewsko-moskiewskiego.
Drugi po Mendogu dziejowy przodownik Litwy, Giedymin, miał już pod sobą całą Ruś Czarną, od r.
1313 zaś uznawanem było zwierzchnictwo Litwy w całem Wielkiem księstwie Smoleńskiem, a od r.
1321 wahał się i Kijów pomiędzy Giedyminem a Uzbekiem. Uznawał ten stan rzeczy i patrjarchat
carogrodzki i oto od r. 1316 ustanowiono osobnego metropolitę dla Rusi litewskiej . Giedymin [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odnośniki