Dali Salvador Dziennik Geniusza

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

kontakt z Bogiem. Bóg jest dla niego ideą niepojętą, nie dającą się określić. Być może rozważa Dali to On
jest ową substancją, której poszukuje fizyka atomowa. Wszelako, jego zdaniem, Bóg nie jest natury kosmicznej,
albowiem jak mi powiedział narzucałoby to pewne ograniczenia. Pojmuje go jako szereg
84
przeciwstawnych idei, na podstawie których nie da się stworzyć jakiejkolwiek koncepcji struktury. Dla Dalego,
Katalończyka z krwi i kości, forma jest czymś bardzo konkretnym; wiedzą o tym nawet Aniołowie109. Już w
bardzo młodym wieku mówi mi namalowałem obraz o tematyce anielskiej, a jeżeli od pewnego czasu
obiektem jego zainteresowania jest Matka Boska Wniebowzięta, to dlatego oświadcza że dostała się do
nieba dzięki energii aniołów. Dali zaś chciałby poznać tajemnicę owego zjawiska.
A zatem na czym ono polega?
(Dzięki temu zrozumiemy, dlaczego w serii Wniebowzięcie posługuje się strukturami atomistycznymi).
Dali wyobraża sobie, że protony i neutrony są elementami anielskimi, gdyż w ciałach niebieskich jak
wyjaśnia są pozostałości substancji, a to dlatego, że niektóre istoty wydają mi się bliskie aniołom, jak
Rafael lub święty Jan od Krzyża.
Temperatura Rafaela, odpowiadająca chłodnej, wiosennej pogodzie, jest właśnie temperaturą Matki Boskiej i
Róży .
Po czym dodał poważnym tonem: Potrzebuję ideału hiperestetycznej czystości. Coraz bardziej absorbuje
mnie idea niewinności. Jest to dla mnie zasadniczy warunek życia duchowego .
Czy gwoli usprawiedliwienia anielskich inklinacji Dalego, inklinacji przez długi okres demonicznych (ale
przecież diabeł to także anioł), wystarczyłoby przypomnieć ową zabawę wieku dziecięcego, kiedy to wraz z
rówieśnikami miał zwyczaj uciskać aż do bólu zamknięte powieki, by w oczach pojawiły się błyski? Nazywali
to bawieniem się w oglądanie aniołów. Czy wystarczyłoby stwierdzić, jak wyjaśnia mu to psychoanalityk, że w
ten oto sposób odnalezć można utracony raj matczynego łona? Dlaczegóż nie widzieć w tym śladu
predestynacji ! W każdym razie jest rzeczą prawdopodobną, że Dali wyrażając w ten sposób swe artystyczne
credo zdołał uniknąć szaleństwa, gdyż nie pozwoliło mu to utracić kontaktu z prawdziwą sztuką. Zresztą Dali
rzeczywiście wierzy w istnienie aniołów. Kiedy spytałem go, dlaczego, odpowiedział mi: Marzenia, refleksje
o czymkolwiek napawają mnie przyjemnością jedynie pod warunkiem, że mogą one odpowiadać prawdzie. A
zatem jeżeli odczuwam taką przyjemność, kiedy nachodzą mnie anielskie wizje, mam podstawy, by wierzyć w
istnienie aniołów . Dali przyjmuje za pewnik, że istnieje bardzo wyrazna różnica między tym, co jak
przypuszcza jest aniołem (w którego istnienie rzeczywiście wierzy, z powodów, o których mowa wyżej), a
Cudowną Ideą będącą wytworem fantazji, owym kamieniem węgielnym szaleńców jak mawiał Paracelsus.
W Aniele Dali odnajduje się, z Aniołem się identyfikuje; być może odkrywa nieznany, lecz jakże ważny
aspekt swej osobowości, Kogoś, kogo zna Bóg, my zaś powinniśmy starać się pojąć.
W jakim stopniu Salvador Dali zdołał przeniknąć do Anielskiego Raju Dantego Alighieri? Osądzmy to sami.
Jako rój pszczelny raz po raz się wkwieci
I znów polata nad pąkiem koliście,
Miód urabiając z kwiatu słodkiej śnieci,
Tak owy hufiec między piękne liście
Wpadał i wzlatał, i ginął w bezmiarze,
Gdzie miłość jego mieszka wiekuiście.
Z płomieni żywych były jednych twarze,
A skrzydła złote; drugi huf był w bieli:
%7ładna biel śnieżna z nim nie stanie w parze.
Pieśń XXXI110
BRUNO FROISSART111
PRZYPISY
1
Książka ta znana jest także pod tytułem Tajemne życie Salvadora Dali. (przyp. tłum.)
2
Dali wspominał w Sekretnym życiu (wyd. La Table Ronde) o tym osobliwym nauczycielu, którego zasługą
było to, że po pierwszym roku nauki Dali zapomniał podstaw alfabetu i rachunków.
3
Aluzja do działającego za czasów frankistowskich tzw. Sindicato vertical. (przyp. tłum.)
4
Manifest mistyczny Salvadora Dali (Paryż, 1952).
5
Podbój irracjonalności Salvadora Dali (Editions Surrealistes, 1935).
6
Avida Dollars, czyli chciwy dolarów (hiszp.) słynny anagram odnoszący się do Salvadora Dali.
Odpowiednia kombinacja jego liter daje imię i nazwisko artysty. (przyp. tłum.)
7
Te jakże typowe dla Salvadora Dali osobliwe skojarzenia nawiązują do dwóch jego znanych obrazów: Miękkie
zegary oraz Jajka sadzone bez talerza. Ostatni tytuł nie oddaje nieprzetłumaczalnej gry słów tytułu
oryginalnego: Oeufs sur le plat sans le plat. (przyp. tłum.)
8
Nawiązanie do klimatu powieści A. Gide a: bohater szuka potwierdzenia własnej wolności, uciekając się do
85
czynów pozbawionych motywacji (acte gratuit), aż do zbrodni włącznie. (przyp. tłum.)
9
Dali mierzył wtedy temperaturę. Gala rzekła do niego -dwie minuty wystarczą. Dla większej pewności
odpowiedział trzymać będę termometr jeszcze przez 15 minut.
10
Dali nawiązuje do mitu o córce Akrizjosa,, Danae, do której zakochany Zeus przedostał się w postaci złotego
deszczu, kiedy była uwięziona w spiżowej wieży. (przyp. tłum.)
11
Dali jeszcze nie wie, dlaczego co roku o tej porze wysyła do Picassa kartę pocztową przypominającą mu to
przysłowie.
12
Czyli Paracelsusa (1493-1541).
13
Dali rzeczywiście o tym wspominał w Sekretnym życiu, jednak wyczerpująca analiza tego zagadnienia ma się
pojawić w dwóch lub trzech tomach.
14
W rzeczywistości chodzi o Dziennik geniusza, który Dali zaczął systematycznie prowadzić.
15
Ze wszystkich tych projektów tylko jeden doczekał się realizacji: album fotograficzny zatytułowany wąsy
Dalego, w którym autor rozpoczął katalogowanie swej kolekcji włosów dzięki zdjęciom Halsmana.
16
Elebe w prowincji Alicante.
17
Popiersie z piaskowca odkryte w XIX w. podczas prac wykopaliskowych w ruinach fenickich.
18
Dali osobiście przywiózł te dwa łabędzie do Port Lligat. Ptaki świetnie się tam zaaklimatyzowały.
19
Niestety! Dali tym razem nie dotrzymał słowa! Drugi dzień sierpnia 1952 jego Dziennik pomija milczeniem,
ale w roku 1953 znów spotykamy się z Arturo Lopezem i jego towarzystwem.
20
Region Costa Brava obejmujący Cadaques i Port Lligat.
21 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odnośniki